GENÇ NET

FTP

ZİYARETÇİ DEFTERİ YAZ / DEFTERİ OKU

EMAİL

HAFTA sonu yeni projeler üretmek için bilgisayarımın başında çalışırken bir telefon geldi. Okuyucularımızdan biri shareware ve freeware programlara çok ilgi duyduğunu ama bu tip programları elde etmekte zorlandığını belirtti. Internet bağlantısı olduğu için ' Bedava Programlar Cenneti' ne kapılarını açmıştı; ancak bunları en kolay nasıl elde edeceğini soruyordu. İsminin Metin olduğunu öğrendiğimiz okurumuz Web tarayıcısı aracılığı ile birkaç program indirmeyi başarmıştı ama hem dosya indirme hızı onu tatmin etmemişti hem de bağlantısı kesildiğinde dosyanın o ana kadar indirdiği kısmının uçup gitmesinden şikayetçiydi. Ayrıca servis sağlayıcısının kendi ' home page' ini yapması için verdiği bedava Web sunucusu alanına da hazırladığı Web sayfalarını göndermek istiyordu.

Sorun anlaşılmıştı: Ona FTP'lerden biraz bahsettim. Internet'i sık kullanan, sürekli değişik adreslerde sörf yapan biri olduğu halde FTP'leri hemen hiç kullanmamıştı. Ona dergimize gelirse kendisine yeni bir dünyanın kapılarını açacağımı söyledim ve öğlen 12:00'de buluşmak üzere sözleştik. Metin'i beklerken, anlatacağım iki programı ve gidilecek FTP adreslerini hazırlamaya başladım. Metin erkenden saat 11:30'da bizim ofise damladı. Tanışma faslından sonra birer fincan çayımızı yanımıza alıp bilgisayarımın başına oturduk.

Metin'i hemen FTP'lerden dosya çekmede en çok kullanılan iki shareware programla tanıştırdım: CuteFTP ve WS_FTP. Metin'e bu programları açıklamadan önce FTP kavramı ile ilgili genel bilgiler vermenin, kafasındaki pek çok soruyu cevaplamakta yardımcı olacağını düşündüm.

BAŞLAMADAN ÖNCE: FTP
FILE Transfer Protocol yani Dosya Aktarım Protokolü, Internet'ten kendi sabit diskinizi inceler gibi dosyaları inceleyip kendi makinenize indirmenin sihirli kelimesi. Dünya üzerinde - buna Türkiye de dahil - on binlerce FTP sunucusu (FTP server) bulunuyor. FTP sunucularının genel amacı shareware veya freeware yazılımları Internet üzerinden dağıtmak. Bazı FTP sunucuları ise ait oldukları firmaların sattıkları program veya donanımların sürücülerini ve/veya güncelleme dosyalarını ücretsiz dağıtmak için kurulurlar. Bu sunuculara bağlanmak için, aynı Web adreslerinde olduğu gibi ftp://ftp. ile başlayan bir adres kullanırsınız. Web sayfaları üzerinden dosya indirirken de genelde bu adresler kullanılır; hatta bu adresi Web tarayıcınızın adres kısmına yazarsanız, FTP sunucusundaki dizinleri de görebilir ve erişim izni verilen dizinlerden dosya indirebilirsiniz Ancak Web tarayıcıları bu işlem için pratik programlar değildir: Dosyalar yavaş gelir; bağlantınız kesildiğinde yarım kalan dosyayı baştan download etmek zorunda kalırsınız. Bazı FTP sunucuları ise - bu özelliği destekleyen bir FTP programı kullanmanız kaydıyla - dosyaların kaldıkları yerden indirilmesine izin verir.

PROGRAMLARLA İLK TANIŞMA
METİN'İ ilk önce CuteFTP ile tanıştırmaya karar verdim. İlk açılışta programın sol yarısında, programı kurduğunuz dizindeki dosyalar görünür. Sağ taraftaki bölüm ilk önce boş olsa da, bir FTP sunucusuna bağlandıktan sonra sunucuda yer alan dosyaları görürsünüz. Bu noktada artık sol tarafı C: sürücünüz, sağ tarafı ise sanki D: sürücünüzmüş gibi görebilirsiniz. Metin programı gördükten sonra heyecan içinde hemen programı denemek istedi. ' Peki, sana programı öğretmeden önce hızlı bir bağlantı göstereyim; böylece ilk dersini de almış ol' dedim. Programın ilk menüsü olan ' FTP' menüsünde ' Quick Connect' yani hızlı bağlantı denilen seçeneğe tıkladım. Bu seçenek çok sık kullanıldığı için programın yazarları bu kısma bir de kısayol koymuşlar. CTRL-C tuşları ile de ulaşılabilen ' Quick Connect' seçeneğini seçtikten sonra ' Host Address' denen yere Türkiye'de bulunan ve sıkça uğradığım bir FTP sunucusu olan ftp.doruk.net.tr yazdım ve OK tuşuna tıklayarak nasıl bağlanıldığını gösterdim.
Birkaç saniye içinde Doruk'un FTP sunucusundaki dosyalar uygun klasörler içinde önümüzdeydi. Metin'e bağlanmışken almak istediği bir program var mı diye sordum ve şöyle bir yanıt aldım. ' PC World'ün Eylül sayısında Paint Shop Pro ile harikalar diyarına diye çok hoş bir konu yapmıştınız. O programı burada bulmamız mümkün mü?' Birçok FTP sunucusu ilk bağlandığınızda karşınıza bin, dev, etc, usr ve pub adlarında klasörler getirir. Bunlardan bir tek Pub sizin için önemlidir. ' Public' yani halka açık anlamına gelen kelimenin kısaltmasından oluşan bu klasörün içinde dosyalar kategorik biçimde değişik klasörlerin içinde yer alır. Metin'in istediği dosya da ' graphic' adlı klasörün içinde bulunuyordu.
Dosyanın üzerine çift tıkladım ve dosya benim sabit diskime yazılmaya başladı. Dosya bir yandan gelirken Metin'e FTP için tek seçeneğinin bu olmadığını ve WS_FTP adlı diğer bir programın da oldukça kullanıldığını belirttim ve dosya gelene kadar Metin'e diğer programdan bahsetmeye başladım.

WS_FTP programı mantık ve görünüş olarak CuteFTP'ye benzer. Sol taraf yine sabit diskimizdeki dosyaları, sağ taraf ise bağlandığımız FTP sunucusundaki dosyaları gösterir. Metin'in ilk dikkatini çeken WS_FTP'de diğer programdakine benzer menülerin bulunmamasıydı. Bunun nedeni WS_FTP'nin CuteFTP'ye nazaran biraz daha sade olması ve CuteFTP'de bulunan birçok özelliğin sadece bir ' Options' menüsünden halledilebilmesiydi. Metin'e hemen WS_FTP ile nasıl dosya çekilebileceğini göstermeye başladım. Programın altında yer alan 7 seçeneğin birincisi olan ' Connect' seçeneğini tıkladım ve CuteFTP'de bulunan ' Quick Connect' seçeneği gibi bir bölüm açıldı. Burada da CuteFTP'deki gibi ' Host Address' kısmına bağlanmak istediğim FTP sunucusunun adını yazdım ve bağlandık. Bağlandıktan sonra herşeyin hemen hemen CuteFTP ile aynı olduğunu görünce Metin oldukça sevindi. Sanırım bu işi çabuk öğrenecekti.

ADRES DEFTERİNE KAYIT
METİN'İN aklına birden FTP sunucularına bağlanırken her zaman uzun uzun bu adresleri yazmak zorunda olup olmadığı geldi. ' Bu FTP'lere bağlanmak için kullandığımız programların bir adres defteri yok mu?' diye sordu. Kendisine hemen bu güzel özelliği kullanmayı öğretmeye başladım. CuteFTP o an dosya çekmeye devam ettiği için önce WS_FTP'nin adres defterini kullanmayı öğrettim. Aynen bir FTP Server'a bağlanır gibi ' Connect' seçeneğine tıklayınca karşınıza gelen diyalog kutusunda ' New' düğmesine tıklanarak bir adres girişi yapılabir. ' Profile Name' yazan bölüme bağlanacağınız FTP sunucusunun adını yazın, ama buna mecbur değilsiniz. Ben kimi zaman FTP Serverları defterime kaydederken içeriklerine göre kaydederim. Örneğin çok sayıda Windows 95 programı içeren bir FTP adresi kaydederken ' Win95 proggyleri' gibi bir isim yazarım. ' Host Name/Address' kısmına yazacağınızı zaten biliyorsunuz. Örneğin ftp.doruk.net.tr veya ftp.microsoft.com gibi bir server adresi yazacaksınız. Bir de bazı FTP sunucular herkese açık değildir. Kimin bağlandığını ve neler yaptığını takip edebilmek için bu sunuculara şifre koyarlar. Bu tip bir FTP sunucusunu adres defterinize kaydediyorsanız, ' User ID' kısmına bağlantı isminizi, ' Password' kısmına da şifrenizi yazmanız gerekir. Her seferinde şifre yazmamak için de ' Save Password' seçeneğini de işaretlerseniz iyi olur. Metin bir yandan CuteFTP'yi merak ediyordu. Aylardır istediği dosyayı buldu ya, hemen Doruk'un FTP sunucusunu adres defterine kaydetmeyi istiyordu. Metin'e ' Hadi bakalım CuteFTP'nin adres defterine kayıt işlemini de sen yap.' dedim. Nasılsa bu programlar hep birbirine benziyordu ve Metin'in yapabileceğine emindim. CuteFTP'ye geçtim ve arada dosya çekme işleminin de bitmiş olduğunu gördüm. Metin bana adres defterinin hangi menüde olduğunu sordu ve ben de daha önce göstermiş olduğum Quick Connect'in bulunduğu FTP menüsünde ' Site Manager' adıyla yer aldığını belirttim. Hemen ' Site Manager'ı açan Metin orada bir sürü FTP adresi görünce şaşırdı. CuteFTP'de WS_FTP'de ilk kurulduklarında dünyadanın çeşitli yerlerindeki ünlü FTP adresleri kaydedilmiş olarak geliyorlar. Metin artık işi öğrenmişti ve hemen ' Add Site' seçeneğine tıkladı. ' Site Label'ın WS_FTP'deki ' Profile Name' ile yanı anlama geldiğini anlayarak oraya Doruk Net yazdı. Arkasından Host Address'ı yazdı ve kaydetti. Artık nasıl dosya çekeceğini biliyordu ve bağlandığı FTP adreslerini adres defterine kaydetmeyi öğrenmişti.

WS_FTP'NİN ÖZELLİKLERİ
METİN'E WS_FTP'nin özelliklerinin bulunduğu Options menüsünü de gösterip WS_FTP hakkında tüm özellikleri anlatmaya karar verdim. Artık sık sık FTP sunucularına bağlanıp dosya indirecek gibi görünüyordu ve bu yüzden dosya çekerken kullanacağı programları iyi tanımasında fayda vardı. Hemen ' Options', yani seçenekler menüsüne girdik ve anlatmaya başladım. Metin'in işine yarayabilecek özellikleri içeren ' General' menüsüyle işe başladım. FTP sunucularına bağlanırken sizden bir e-posta adres istenir ama gerçek e-posta adresinizi vermek zorunda da değilsiniz. Genelde FTP programlarının ' E-mail' kısmına guest@unknown yazar Internet kullanıcıları. Yani kendilerini misafir olarak tanıtırlar. ' Text viewer' kısmına da metin dosyalarını incelemek için kullandığınız editörün ismini yazarsınız. Ayrıca yaptığınız tüm işleri otomatik kaydedilmesini istiyorsanız ' log filename' kısmına bir dosya ismi yazıp ' Enable log' seçeneğini seçmelisiniz. Bu şekilde her yaptığınız işlem bu dosyaya kaydedilecek ve siz daha sonra yaptığınız işlemleri gözden geçirebileceksiniz. Advanced menüsündeki önemli bir seçenek ise ' Double Click Action'dır. Bağlandığınız FTP sunucularındaki dosyalara çift tıkladığınızda dosyanın sizin sabit diskinize kaydedilmeye başladığını daha önce anlatmıştık. Bu çift tıklamaya başka bir olay da atayabilirsiniz. Örneğin çıft tıkladığınızda dosyanın içeriğinin size gösterilmesini sağlamanız (yani ' view file') veya da hiç bir şey olmamasını sağlamanız mümkün (' nothing').' Sort' menüsünden ise bağlandığınız FTP sunucusundaki dosyalar ile kendi dosyalarınızın hangi sıraya göre dizileceğini ayarlamanız mümkün. Örnek vermek gerekirse isim sırasına, tarih sırasına veya uzantısına göre sıralama yapabilirsiniz.

CuteFTP'NİN ÖZELLİKLERİ
CuteFTP'nin komutları menüler şeklinde düzenlendiği için, CuteFTP'de işe yarayabilecek özellikleri genel olarak anlatmanın Metin'in kafasını fazla karıştırmayacağını düşünerek anlatmaya başladım: ' Bir FTP sunucusuna bağlısın ve bu siteyi de adres defterine kaydetmek istiyorsun. O zaman hemen ' Session' menüsünden ' Add to Database' seçeneğine tıklayıp bunu adres defterine kaydetmen mümkün' . Metin birden bir peki ben bir dosya çekiyorum ama o anda boş durmak istemiyorum o FTP sunucusunda gezinmek istiyorum ve başka bir dosya daha çekmek istiyorum dedi. İşin kolayı var dedim bende. Yine session menüsünde Spawn session seçeneğini seçersen bir CuteFTP daha ekranı açılacak ve hemen aynı adrese bağlanır dedim. Buna çok sevinen Metin hemen bir soru daha sordu. ' FTP Server'a bağlıyım ve önümde bir sürü dosya var. Ben sadece A harfi ile başlayan ve sıkıştırılmış ZIP dosyalarını çekmek istiyorum. Bu tip şeyler yapabilirmiyim?' . Buna da olumlu yanıt verdim; çünkü programcı bu özelliği de unutmamış. ' +' tuşu ile veya ' Directory' menüsünden ' Group Select' seçeneği ile açılacak diyalog penceresine A*.ZIP yazarak istediğimiz kritere uygun dosyaları seçmek mümkün. Arkasından da ' Commands' menüsünden ' Download' seçeneği ile seçtiğimiz dosyaları kendi harddiskimize indirmemiz gayet kolay.

METİN'DEN İLGİNÇ BİR İTİRAF
CuteFTP ve WS_FTP kullanmayı öğrenen Metin bana çok ilginç bir itirafta bulundu. Bir ara bir arkadaşıyla birlikte bir Web sayfası hazırlama programıyla 5-6 tane Web sayfası hazırlamışlar ve bağlı bulundukları Internet servis sağlayıcının Web server'ına koymuşlar. Ama yeni hazırladıkları sayfaları disketle servis sağlayıcılarına götürüp güncellemeye üşendikleri için sayfaları hep eski kalmış ve yeni sayfalar da yapamamışlar. Bu programlar ile bu kadar kolay dosya çekilebildiğini görünce aklına aynı programlar ile Web sayfalarının gönderilip gönderilemeyeceği geldi. Ben de bu programlar ile hem dosya alınabildiğini hem de her dosyanın gönderilebildiğini kendisine anlattım. Yalnız ISS'sine dosya gönderebilmesi için ISS'nin ona bir isim ve şifre vermesi ve hangi FTP sunucusuna bağlanacağını söylenmesi gerektiğini açıkladım. Dosya gönderme işleminin almaktan çok farklı olup olmadığı konusunu merak eden Metin'e bu işlemin hemen hemen hiç farkı olmadığını söyleyerek içini rahatlattım. Dosya göndermek istediğinizde, aynen dosya çekerken yaptığınız gibi FTP sunucusuna bağlanıyorsunuz ve bu sefer FTP sunucusundaki dosyaya çift tıklamayıp, kendi göndermek istediğiniz dosyanın üzerine çıft tıklıyorsunuz veya ' Upload' komutunu seçiyorsunuz.

KÜÇÜK BİR PÜF NOKTASI
WINDOWS 95 kullandığını öğrendiğim Metine'e ' Senin makinende de bir FTP programı var, biliyor musun?' dedim. Hayretler içinde kalan Metin'in şaşkınlığını geçirmek için hemen DOS'a geçtim ve anlatmaya başladım: ' Windows'un içinden FTP sunucularına bağlanmak ve dosya çekip göndermek için kullanabileceğin FTP.EXE diye küçük bir program çıkar. Çok kişinin bilmediği veya kullanmadığı bu program DOS'a alışkın olanların vazgeçemediği süper programlardan biridir. DOS komut satırındayken FTP FTP.DORUK.NET.TR yazıp Enter tuşuna bastığında birkaç saniye sonra FTP sunucusuna bağlanırsın. FTP sunucusu bir isim soracaktır. Bağlandığın FTP sunucusunda bir isim ve şifren yoksa, isim kısmına ' Anonymous', şifre kısmına da ' Guest' yazman gerekir. ' Guest login OK' uyarısını aldığınızda artık bu FTP sunucusuna bağlandın demektir. Bağlı olduğun FTP sunucusundaki dosyaları görmek için yakından tanıdığın DIR komutunu vermen, klasörler arasında gezinmek için de CD dizinadı komutunu kullanman yeterlidir.'
Metin'den hemen bir soru geldi: ' Peki dosyaları nasıl çekeceğiz?' . Doğru ya, DOS komut satırında düğmeler veya menüler yok!.. Ama bu iş için GET komutu var. Örneğin, çekmek istediğiniz dosyanın ismi CATALOG.ZIP. Yapmanız gereken GET CATALOG.ZIP yazmak.

ftp> get catalog.zip
200 PORT command successful.
150 ASCII data connection for catalog.zip
(195.174.140.140,2387) (1110944 bytes)

' Dosya almayı başardık. Ama ben dosya da göndermek istiyorum. Tek bir küçük dosya için CuteFTP veya WS_FTP açmak istemiyorum; DOS'tan hemen göndermek istiyorum.' Metinin bu sorusunun da cevabı vardı: ' O da kolay. Yine FTP FTP.DORUK.NET.TR diye bağlan. Dosyanı göndermek istediğiniz dizine gel. Diyelim ki, tam o anda aklına göndereceğin dosyanın o anda bulunduğun dizinde olmadığı aklına geldi. Sen C:\METİN klasöründe bulunan dosyanı göndermek istiyordun. Bu sefer klasör değiştirmek için CD değil LCD komutunu kullanacaksın; yani LOCAL CHANGE DIRECTORY. Komut satırına

LCD C:\METİN

yazdığında bulunduğun lokal dizin C:\METİN olur ve bağlı olduğun klasör de aynı kalır. Tekrar o klasöre gitmene gerek kalmaz. Klasörlerimizi de bulduk ve şimdi dosyamızı göndermeye hazırız.

PUT INDEX.HTM

komutunu verdiğimizde INDEX.HTM adlı dosyan FTP sunucusuna gönderilmeye başlanır.'
Metin tüm sorularının cevabını öğrenmişti. Tek eksiği bu shareware FTP programlarıydı. İstediği programları birkaç diskete çekerek verdim ve tekrar Windows 95 ile gelen FTP.EXE programını da kullanabileceğini hatırlattım. Ayrıca PC World Online shareware arşivinde CuteFTP ve WS_FTP programlarını bulabileceğini söyledim. Son bir noktayı eklemeyi unutmuştum: ' FTP programları gerçekten Web tarayıcıdan daha hızlı program indirir; ancak dosya yarıda kalınca tekrar devam etme özelliği sadece CuteFTP'de vardır. Bu özellik ise programın kayıtlı kullanıcısı olursan aktif hale geçer. Programın ' Help' menüsünden gerekli bilgileri alabilir programın ücretini ödeyip kayıtlı kullanıcı olabilirsin.'

Metin bir an durakladı; kafasında sormaya çekindiği bir soru daha var gibi duruyordu. ' Şey,' dedi ' iyi hoş da siz neden bir FTP sunucusu kurmuyorsunuz? Shareware arşivinizdeki dosyaları daha kolay indirebilirdik.' Metin bir yaramıza parmak basmıştı; ancak FTP sunucusu kuramamamızın geçerli nedenleri vardı.

' Birinci neden güvenlik. FTP sunucuları daha kolay ' hack' edilebilirler. Ciddi güvenlik önlemleri ise, ' firewall' adı verilen güvenlik duvarları için ciddi yatırımlar gerektiriyor. PC World Online ücretsiz hizmet veriyor ve zaten yüklü giderleri var. Böyle bir girişimde bulunmak için Türkiye'de Internet'in gelişmesini, firmaların Web sitelerine reklamlar vermeye başlamasını, kullanıcı sayısının 35-40 bin seviyelerinden milyonlara ulaşmasını beklemek gerekebilir. İkinci bir neden ise bant genişliğimiz. Şu an hat kapasitemiz PC World Online'a çok hızlı bağlanmanızı sağlıyor. PC World Online Misafir Defteri'ne bırakılan notlarda, Türkiye'nin en hızlı Web sitesi olduğumuzu söyleyenler bile var. FTP sunucusu ise bu bant genişliğinin önemli bir kısmını kullanacak ve sitemizin hızı düşecek. Ancak hat kapasitemizi artırmak için planlarımız var. Kim bilir bu planları gerçekleştirebilirsek ve Web sitemize bağlantı hızının düşmeyeceğinden emin olursak biz de bir FTP sunucusu açabiliriz.'
' Peki,' dedi Metin ' o anı sabırsızlıkla bekleyeceğim.' Teşekkür edip ayrılırken, Metin'e aktardığım bilgileri tüm PC World okurları ile paylaşabileceğimi ve dergimiz için güzel bir konu olabileceğini düşünüyordum