DİRENÇLER

Bir transistorlu radyoyu veya başka bir elektronik cihazı açıp 

içine bakmayan insan yok gibidir, küçük kutucuklar, yuvarlak,

köşeli, çeşitli parçalar hep dikkatimizi çekmiştir. Bu parçaların 

arasında yatık veya dik olarak duran,üzerinde renkli halkalar 

bulunan tırtıl gibi bazı elemanlar vardır. Bunlar ‘Direnç'lerdir. 

Kitaplarda çoğu kez ‘Resistance’ veya ’Resistor’ diye de 

göreceğimiz bu parçacıklar elektrik akımının yolunu tıkamaya yararlar.

Otoyolda hızla giden araçların,bir patika yola veya dar bir köprüye 

girerken yavaşlamaları gibi, elektronlar da dirençler üzerinde 

yavaşlarlar ve itişip dururlar, zorla bu barikatı aşarlar ama bu

sırada da çok ısınıp terlerler. Elektronların direnç üzerindeki bu 

tepişmeleri sırasında elektrik enerjisi ısı enerjisine dönüşür ve 

bu enerji dönüşümü sıcaklık olarak ortaya çıkar.

Dirençler çeşitli tipte ve güçte yapılırlar.üzerlerinde ısıya dönüşen 
enerjiye dayanıklı olmaları için o oranda büyük imal edilirler.

Dirençler; ayarlı dirençler ve sabit değerde dirençler olarak ikiye 
ayrılırlar.sabit değerdeki dirençlerin üzerlerinde bir renk kodu 
mevcuttur.Bunun nedeni sıcaklık etkisi ile yazıların kolayca 
silinebilmesidir.Bu dirençlerkarbon veya direnç teli dediğimiz 
elektron hareketlerine zorluk çıkaran telden yapılırlar. Üzerlerinde 
harcanan enerjiye dayanabilmeleri için de çeşitli güçte imal edilirler.

Sabit Dirençler                            Potansiyometreler ve trimpotlar

Sabit dirençlerin bir kısmı daha büyük ve köşeli dirençlerdir.

Bunlar güç devrelerinde kullanılan ‘taş direnç‘ diye tanımladığımız

dirençlerdir. Taş dirençler yüksek güçte ve düşük omajda yapılırlar.

Sabit dirençler piyasada 1/8 watt tan 5 watt’a kadar,taş 

dirençler de 4-10 watt arası değerlerde bulunur.

Değişken dirençler in en ünlüsü ‘Reosta’dır. Reosta büyük bir 

seramik yuvarlağa sarılmış kalın rezistans telinden oluşur,

üst tarafında ayar için bir sürgü mevcuttur.

Akü şarj devrelerinde çok kullanılır. 

Ayarlı dirençlerin en çok kullanılan iki çeşidi mevcuttur.

Biri ‘Potansiyometre’ denilen ayarlı dirençtir, bir mil vasıtası 

ile dönen bir pabucu mevcuttur. karbon veya tel direnç 

üzerinde pabucun hareketi ile değişken değerde direnç 

elde edilir. Bir mil üzerine bağlı birlikte hareket eden ikili 

potansiyometreler de mevcuttur. Bunlara ‘Tandem 

Potansiyometre ‘ adı verilir.

Bir tip potansiyometre de, düz bir hat üzerinde çalışan bir 

ayar çubuğunun, direnç üzerinde hareketi ile oluşan 

potansiyometredir. Bu tip potansiyometrelere 

‘Sürgülü Potansiyometre’ adı verilir.

Potansiyometreler lineer ve logaritmik olarak iki tiptir.

Lineer potansiyometrelerde direnç, dönüş miktarı ile doğrusal 

olarak artar, Logaritmik potansiyometrelerde ise direnç, 

dönüşle logaritmik oranda artar.

Bir tip ayarlı dirençler de ‘Trimpot’ yani üç bacaklılardır. 

Piyasada yatık ve dik tip olarak iki çeşidi bulunur.

Bu tip ayarlı dirençlerin bir çeşidi de bir vida ile ayarlanan 

hassas ayarlı trimpotlardır, tur sayılarına göre hassasiyetleri artar.

DİRENÇ RENK KODLARI

birkaç örnek verelim:

kırmızı mor sarı =  270 Kohm 

sarı mor kırmızı = 4.7Kohm 

kahve siyah sarı = 100 Kohm

kırmızı mor yeşil = 2.7 Mohm

Dirençler yazılırken R47 4R7 47R gibi ifadeler görürüz. Bunların 

anlamı şudur. R rezistans anlamındadır ve bu şekil yazılımda 

nokta kabul edilir. Yani burada nokta 47 ohm anlamına gelir.

Bu 0.47 ohm demektir. Sırayla 4.7 ohm ve 47 ohm 

değerindedirler. Bu şekilde yazılma sebebi noktanın 

kolaylıkla silinebilmesindendir. 

Peki piyasada istediğimiz her değerde direnci bulabilir miyiz? 

Hayır bulamayız.değerler aşağıda verilmiştir ve bu değerler 

dışındaki dirençler özel olarak imal edilirler.

Ohm Kiloohm ve Megaohm olarak Dirençler: 

1 1.2 1.5 1.8 2. 2 2.7 3.3 3.9 4.7 5.6  6.8 8.2 10