GENÇ NET

CHAT

ZİYARETÇİ DEFTERİ YAZ / DEFTERİ OKU

EMAİL

Internet'te muhabbet'in diğer adı: IRC

Hiç dünyanın dört bir tarafındaki bilgisayar kullanıcıları ile sohbet etmek ihtiyacını hissettiğiniz oldu mu? Belki de Internet üzerinden farklı kültürlerden kişilerle sohbet edebileceğiniz hiç aklınıza gelmemiştir. Nasıl mı? Tabii ki IRC denen harika bir programla. IRC (Internet Relay Chat), 1988 yılında Jarkko Oikarinen tarafından Finlandiya'da yazılmış ve oradan 60'dan fazla ülkeye yayılmış bir yazılım: Internet üzerinden eşzamanlı yazışmalar yapmamızı sağlıyor. Özellikle Kuzey Amerika, Asya, Avrupa ve Okyanusya ülkelerinde yaygın olarak kullanılmakta. IRC'de yazdıklarınız anında tüm dünyaya dağılıp, binlerce kullanıcıya ulaşır. Onlardan gelecek yanıtlarla sohbetinize bir yön verip yararlı bilgi alış verişlerinde bulunabilirsiniz. IRC'de teknik ve politik konular gözde, ancak çok değişik konularda konuşmak ve tartışmak da mümkün. IRC'de kullanılan en yaygın dil İngilizce. Bunun yanı sıra Almanca, Fransızca, İtalyanca hatta Türkçe bile konuşulan ' kanallar' da yok değil. IRC'nin tarihçesine kısaca göz atacak olursak bugünkü şöhretini Körfez Savaşı günlerinde kazandığını görebiliriz. Zira o günlerde yaşanan en son gelişmeleri IRC kanallarıyla öğrenmeye çalışan binlerce kişi, zamanla bu iletişim şeklinden vazgeçememiş, birer ' IRCkolik' olup çıkmışlardır.

IRC'yi yüzlerce hatta binlerce odası bulunan bir eve benzetebiliriz. Bu evin (server) her odasında (channel) farklı konular konuşulur. Böylece kullanıcılar kendilerine en uygun odada buluşarak ilgilendikleri konular üzerinde sohbet edebilir veya birbirlerine ilgi çekici buldukları dosyaları gönderebilir.

IRC İçin Neler Gerekli?

IRC'yi kullanabilmek için öncelikle bir Internet hesabına ve bir IRC yazılımına (IRC Client) ihtiyacınız var. Bu yazılımlardan en önemlilerini yazımızın ilerleyen bölümlerinde açıklıyoruz. Her IRC server'ının bir Internet adresi var. (irc.metu.edu.tr gibi). IRC Client programınızla bu adrese bağlandıktan sonra gelen ilk ekrana dikkat: Bu ekranda bağlı olduğunuz server'ın kuralları ve bazı önemli bilgiler bulunmakta. Örneğin o anda server'a kaç kişinin ulaşmakta olduğunu, bunlardan kaç tanesinin görünmez olduğunu, server dahilinde kaç kanalın açıldığını görebilirsiniz. Bir server'a bağlanır bağlanmaz ihtiyaç duyabileceğiniz komutların bir listesini yan sayfadaki kutuda veriyoruz.

Bir kanala girdiğiniz zaman ekran, yan sayfadaki resimde görüldüğü gibi üç parçaya ayrılacak. Bu üç parçadan en geniş alanı kapsayan üstteki bölüm, sizin ve diğer kullanıcıların yazdıklarının görüldüğü ana bölüm. Burada size yazılan cevapları okuyabilir veya yapılan hareketleri takip edebilirsiniz. En alttaki tek satırlık kısma komutlar veya vereceğiniz mesajlar yazılır. Sağdaki kolon halindeki bölümde ise o anda kanalda bulunan kişilerin lakapları bulunur. Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta bazı lakapların başında ' @' işaretinin bulunuyor olmasıdır. Bu işaret o kişilerin birer operatör olduğu anlamına gelmektedir. Operatörler kanaldan sorumlu oldukları için bazı ayrıcalıklara sahiptirler. Örneğin, kanal kurallarına uymayan kişileri kanaldan bir süreliğine veya süresiz uzaklaştırma hatta server'dan tamamen silinmesini sağlama gibi hakları vardır. Bu yüzden yabancı olduğunuz bir kanala girdiğiniz zaman bir süre o kanalın kurallarını öğrenmeye çalışmanızı öneririz. Bazı kanallara girdiğiniz zaman ise her zaman aynı kişinin operatörlük yaptığına şahit olabilirsiniz. Bu, o kişinin her zaman makine başında olduğunu ifade etmeyebilir. Genellikle 24 saat IRC server'ına bağlı olan makinelerde belirli bir kanalda daimi operatörlük yapan programlar vardır. Bu programlara kısaca ' Bot' (' IRC robot'un kısaltılmışı) denir. Bot'ların görevi, yazarları tarafından belirlenen bazı işlemleri yerine getirerek kanalın huzur ortamının bozulmasını önlemektir. Bot'lar ' sakıncalı' buldukları kelimeleri yazan kişiye gereken cezayı verebilir.

Kanalın konusunu yeterince kavradıktan sonra kanalda bulunanlara nazikçe selam vererek tartışmaya katılmak için ilk adımı atabilirsiniz. Tartışma ilerledikçe bazı durumlarda yaptığınız hareketleri de belirtmeniz gerekebilir. Bunun için ' /me' komutunu kullanmalısınız. Örnek olarak ' /me kahkahalarla güler' yazdığınızda ana ekranda: ' *(Lakabınız) kahkahalarla güler' ibaresi görünecektir. Bu, sizin o anki ruh halinizi ifade etmekte kullanılır. Bu komut dışında kullanacağınız ' smiley''lerde birer durum ifadesi olarak algılanacaktır. (Örneğin :-( Üzülmek, :-) Sevinmek , :-))) Kahkaha atmak, >:-( Kızmak gibi.) Sohbet sırasında herhangi bir kullanıcıya sadece onun görebileceği kişisel bir mesaj atmak istiyorsanız ' /msg lakap Mesajınızın içeriği' komutunu kullanmalısınız. Bu komutla ekranda bir pencere daha açılacak ve aynı pencere sadece size ve mesajı attığınız kişide görünecektir. Yazıştığınız kişi hakkında daha fazla bilgi almak istiyorsanız ' /whois' komutunu kullanmalısınız. Bu komut, ' Status' penceresinde o kişinin gerçek adını (eğer belirtilmişse), e-mail adresini ve hangi server'dan bağlı olduğunu size aktaracaktır.

Dosya Alışverişi de Var

IRC üzerinden sohbet etmek sıkıcı gelmeye başladıysa IRC'yi dosya alışverişi için de kullanabilirsiniz. Ama önce dosya değişimi yapacağınız bir kullanıcı bulmanız gerekecek. İstediğiniz programlara sahip olduğuna inandığınız kişi ile görüşüp anlaştıktan sonra /dcc komutu ile dosya transferine başlayabilirsiniz. Karşı taraf ' /dcc send dosya_adı ' komutunu yazdığında ekranınızda bir pencere belirecek ve görüştüğünüz kişinin size ' DCC Chat' için çağrıda bulunduğunu, çağrıyı kabul edip etmeyeceğinizi soracak. Gönderilen çağrıya onay verdikten sonra dosya transferi başlar. Bazı server'larda sadece dosya transferi için ayrılmış kanallar vardır. Bu kanallara girip size belirtilecek olan bir anahtar kelimeyi yazdıktan sonra Ñ karşı taraf izin verdiği ölçüde Ñ sabit diskine erişebilirsiniz. Artık bu dosyalardan istediklerinizi seçip transfere başlayabilirsiniz. Buna Fserve adı verilir. Fakat burada da bazı kurallar var: Çoğu Fserve kanalında aldığınız 3 dosyaya karşılık kanalın konusuyla ilgili 1 dosyayı da sizin göndermeniz gerekir. Ne kadar çok dosya yollarsanız o kadar da çok dosya alabilirsiniz. Ancak ' /fserve' komutunu kullanabilmeniz için diğer kullanıcıyı tanıyor ve güveniyor olmanız gerekir; aksi taktirde kötü niyetli kişiler sabit diskinizi bile formatlayabilir.Bazı kanalların çok özel kuralları olabilir. Özellikle fazla laf kalabalığını önlemek amacıyla kanal operatöründen izin almadan yazı yazamayacağınız, sadece yazılanları okuyabileceğiniz kanallar vardır. Bunun dışında bazı kanallar belirli bir sayıda kullanıcı aldıktan sonra kimse ayrılmadığı sürece dışarıdan kullanıcı almaz veya kanala katılabilmek için o kanalda yazışan birinden davet almanız gerekebilir. Bu tür kanallar ' invite only' adını alır. Her server'da uymak zorunda olduğunuz tek kural ise sohbetlerinizde saygı sınırları dışına taşmamak olmalıdır.

IRC Client Programları

mIRC Şu anda IRC kullanıcıları arasında en çok tercih edilen program olma ünvanını elinde bulunduran mIRC'ın yazımız baskıya girdiği sırada çıkan 4.6 sürümü mevcut. Tabii ki çıktığı anda da PCWorld BBS ve PC World Online'dan temin edebilirsiniz.

mIRC kullanışlı arabirimi ve kişisel kullanımlar için ücretsiz olması açısından diğer IRC Client programlarından bir adım öne çıkıyor. mIRC programının kurulumunu tamamladıktan sonra yapmanız gereken tek ayar lakap ve bağlanacağınız IRC adresini girmektir. Daha sonra sol üst köşedeki ' Connect ' tuşuna tıklayarak belirlediğiniz adrese bağlanıp yeni dostluklar kurmak için hazırsınız demektir. Kullanabileceğiniz temel komutlar ise zaten mIRC'ın arabirimine birer simge olarak yerleştirilmiş durumda.

mIRC'ın diğer bir özelliği ise fare kullanımına önem vermesi. Aldığınız kanal listesindeki herhangi bir kanalın üzerine gelip sol tuşla tıkladığınızda ' /join' komutuna gerek kalmadan kendinizi o kanalın içerisinde bulacaksınız. Bunun dışında sağ tuşa da önemli görevler yüklenilmiş. Örneğin kullanıcıların lakaplarının yer aldığı sütunda herhangi bir lakabın üzerine gelip sağ tuşa bastığınızda ekrana gelecek olan menüden bu kullanıcı ile ilgili gerekli komutları uygulamaya sokabilirsiniz.

mIRC'ın genel IRC komutları dışında sadece kendisinin anladığı bazı komutlara sahip olması da sizin işinizi büyük ölçüde kolaylaştıracaktır. Bu komutlara kısaca bir göz atalım:

/amsg ve /ame. Bağlı bulunduğunuz tüm kanallara belirttiğiniz mesajı ya da hareketi gösterir.

/beep. Belirleyeceğiniz sayıda ve sürede bip sesi çıkarır.

/clear. Aktif olan kanaldaki tüm yazılanları siler.

/exit. mIRC tüm kanallardan çıkar ve kendini kapatır.

/log. Kanalın ' log'unu tutmayı açar ve kapatır.

/wavplay. Belirlediğiniz wav formatındaki dosyaları çalar.

PIRCH 32 Özellikle Windows 95 ve NT kullanıcıları için tasarlanan PIRCH 32, PIL (PIRCH Interpreter Language) adı verilen ve Pascal'a benzeyen bir dahili programlama dili de içeren oldukça gelişmiş bir IRC Client programıdır. PIRCH 32 mIRC'a oranla daha gelişmiş ve daha fazla araçlarla donatılmış olarak geliyor. Ancak buna karşılık 10$'lık bir kayıt ücreti var. PIRCH 32'nin en son shaware sürümünü yine PCWorld BBS veya PC World Online'dan temin edebilirsiniz.

PIRCH'ın komutları hemen hemen mIRC'inkilerle aynı. Ancak PIRCH'ı ayırt eden en önemli özellikler ' Tools' menüsünde yer alan dahili araçları. Bu araçlara kısaca değinecek olursak :

Favorite Channels. Sıklıkla ziyaret ettiğiniz kanallar varsa onları buraya kaydedip

Sıkı Muhabbetçiler İçin Püf Noktaları

Eğer bir serverda sürekli kullandığınız ve kapanmasını istemediğiniz bir kanal varsa onu DALNET veya UNDERNET gibi büyük IRC ağlarında ' REGISTER CHANNEL' ederek hiç kapanmamasını sağlayabilirsiniz. Undernet'te, Undernet Channels Service bu işi üstleniyor. X ve W adını alan iki bottan biri sürekli kanala bağlı kalarak sizin belirlediğiniz bazı işlemleri gerçekleştiriyor. Böylece kanala alınmasını istemediğiniz kişiler kolaylıkla kanal dışında kalabiliyor veya yerinizde olmadığınız zaman sizin yerinize operatörlük görevini üstlenebiliyor. Herkes istediği kanalı register edebilir. Bunun için undernet'de cservice undernet.org adresine X veya W botundan alınan (kanal içindeyken ' /msg X help form' komutu veya http://cservice.undernet.org adresinden) ve belirli bir formatı olan bir E-Mail atmak gerek. Undernet'de bir kanalı register etmek için 10 tane destekçi bulmak lazım. Bu kişilerin herhangi bir özelliğe sahip olmaları gerekmiyor. Sadece lakapları ve E-Mail adresi yeterli olmakta. E-Mail yollandıktan 3-5 hafta içinde kanal register oluyor ve başvuruyu yapan kişi ise Channel Manager ünvanını alıyor. Channel Manager bundan sonra istediği kullanıcıların seviyesini yükselterek onları operatör yapabilir. Ancak X veya W botunu sadece register olduğunuz kanallarda kullanabilirsiniz. Eğer sizin register olmadığınız bir kanalda X veya W botuna komut vermeye kalkışırsanız sonuç hüsran olacaktır. Ayrıca Cservice'in de kendi kuralları var. Örneğin kanal boş kalırsa iptal edilir. DALnet'de ise kanal register işlemlerine chanserv adı verilen ' bot' bakıyor ve DALnet'de kanal register etmek çok daha kolay. Bunun dışında DALnet'de nickserv ile kendi lakabınızı register etmeniz halinde siz server'a bağlı olmasanız bile sizden başkası o lakabı kullanamaz.

Bazen kanalda tatlı-tatlı muhabbet ederken kullanıcıların büyük bir bölümünün aynı anda server'dan ayrıldıklarına şahit olabilirsiniz. Bunun sebebi ise serverlar arası bağlantının kopmasıdır. NETSPLIT adı verilen bu olayda ana server ile diğer terminallerin bağlantıları bir an için kopuyor. Bu arada bu terminalden bağlı olan kişiler de server ile beraber ayrılmak zorunda kalıyorlar. Aslında onlar disconnect olmuyor. Hala kendi serverlarında aynı kanala bağlıymış gibi görünseler de biz onları görememekteyiz. Bağlantı tekrar sağlandığı zaman ise her şey eski haline dönüyor.

IRC Komutları

Server'a bağlı iken kullanabileceğiniz birçok komut vardır. Her komutun başına ise ' /' işareti mutlaka getirilmelidir aksi taktirde yazacağınız komut algılanmaz ve o anda bulunduğunuz kanalda diğer insanlara da görünerek belki de gülünç duruma düşmenize sebep olabilir. IRC'de kullanacağınız belli başlı komutlar şunlardır.

/LIST: O anda server'da açık olan tüm kanalların adının, konusunun ve kullanıcı sayısının verildiği bir listeyi ekrana getirir. Bu komutun kullanımında parametreler işinizi kolaylaştırmak için kullanılabilir. /List [-MIN #] En az belirlediğiniz sayıda kullanıcı barındıran kanallar listelenir. /List [MAX #] En fazla belirlediğiniz sayıda kullanıcı barındıran kanallar listelenir.

/NAMES: Kanaldaki kullanıcıların lakaplarını gösterir.

/JOIN: Belirlediğiniz kanala bağlanıp sohbete katılmanıza yarar. Örnek: /join #turks

/MSG: Herhangi bir kullanıcıya özel bir mesaj atmak için. Örnek: /msg #pcworld

/NICK: O anda kullandığınız lakabı bu komutla değiştirebilirsiniz. Örnek: /nick pcworld pcw

/QUIT: IRC Server'ından ayrılmak için kullanılır.

/HELP: IRCII komutları hakkında genel bir bilgi verir.

/WHOIS: Konuştuğunuz kullanıcının gerçek bilgilerini görmenize yarar. Örnek: /whois pcw

/PART: IRC den değil de sadece bağlı olduğunuz kanaldan ayrılmak için kullanılır. Örnek: /part #turks

/ME: O anda içinde bulunduğunuz ruh durumunu veya yaptığınız bir hareketi belirtmek için kullanılır. Örnek: /me çok duygulandı.

/QUERY: Belirlediğiniz kullanıcıya özel yeni bir pencere yaratıp özel sohbet yapmanıza yarar.

/QUIT [sebep]: IRC serverından çıkmak için kullanılır. ' Sebep' olarak bir şey yazılmışsa çıkarken mesaj olarak herkese görünür.

/AWAY [Mesaj]: Geçici bir süre için ayrılmak zorunda olursanız bu komutla kanaldaki diğer kullanıcılara kanalla ilgilenmediğinizi bildirebilirsiniz.

/TOPIC: Kanalın konusunu değiştirmek için genelde operatörler tarafından kullanılır.

/INVITE: Bir kullanıcıya ' Invite Only' özelliğe sahip bir kanala davet etmek için kullanılır.

/IGNORE: Herhangi bir kullanıcıdan gelecek mesajların sizin tarafınızdan okunmamasına sağlar.

/KICK: Bir kullanıcıyı kanaldan atmak için kullanılır. /kick #kanal_adı kullanıcı_adı. Sadece operatörler kullanabilir.

/MODE: Bir kanalın ve kanaldaki kullanıcıların durumunu değiştirmeye yaryan çok güçlü bir komuttur. Sadece operatörler kullanabilir.

/MODE #kanal_adı [+/-] b kullanıcı_adı: Kullanıcının kanala girişini engeller veya engeli kaldırır.

/MODE #kanal_adı [+/-] i: Kanal ' Invite Only' olur.

/MODE #kanal_adı [+/-] l : Kanal belirlenen sayıdaki kullanıcı ile sınırlandırılmıştır.

/MODE #kanal_adı [+/-] m: Kanal modere edilmektedir. Sadece operatörler konuşabilir.

/MODE #kanal_adı [+/-] o kullanıcı_adı: Belirlenen kullanıcıya operatörlük yetkisi verilir.

/MODE #kanal_adı [+/-] s: Kanal gizlenir, yani görünmez olur.

/MODE #kanal_adı [+/-] t: Kanalın konusunu sadece operatörler belirler.

/MODE kullanıcı_adı [+/-] i: Sizi görünmez yapar.

IRC Adresleri

Bu bölümde ise beğeneceğinizi umduğumuz bir IRC server listesi yayınlıyoruz